نکته نگار

به کار گیری عنوان فرعون برای حاکمان مصر در دوره حضرت یوسف

در منابع تاریخی در باره حاکمیت فراعنه در مصر و عنوان فرعون برای پادشاه مصریان در دوران درخشان تمدن مصر سخن رفته است .  در بین منابع دینی , قرآن کریم در شرح حال حضرت موسی و فعالیتهایش به پادشاه مصر به عنوان فرعون تصریح دارد اما این که این نام و این سلسله در دوره حضرت یوسف هم بوده و به کار می رفته یا نه ؟ جای سوال دارد زیرا قرآن به عزیز مصر اشاره دارد ولی نامی از فرعون نمی برد . آیا وی غیر از فرعون بوده  یا آنکه در دوره حضرت یوسف تعبیر فرعون به کار نمی رفته است  و سلسله و حکومتی دیگر بر سر کار بوده است . در متون حدیثی به متنی از کتاب کافی برخوردیم که در مورد پادشاه مصر در دوره حضرت یوسف نیز تعبیر فرعون را به کار برده است . این بدان معناست که از زمان حضرت یوسف تا زمان حضرت موسی یک سلسله بر سر کار بوده است و تعبیر فرعون در آن زمان نیز به کار می رفته است و اگر قرآن از عزیز مصر نام برده معلوم می شود او شخص دیگری است غیر از پادشاه و فرعون مصر چنانکه که بسیاری از مفسران نیز بدان اشاره کرده اند .  

در این روایت راوی به کنایه از امام رضا (ع) خرده می گیرد که چرا ولایت عهدی را قبول کرده و لباسهای فاخر می پوشد و غذای خوب می خورد عبارت راوی این است : کسی که غذا و لباس خشن داشته باشد و اهل خشوع باشد  شگفتی مردم را باعث می شود و بدین وسیله مورد توجه آنان قرار می گیرد . امام در پاسخ فرمودند : آیا نمی دانی که حضرت یوسف که یک پیامبر بود لباس فاخر و مزین به طلا می پوشید و در مجالس آل فرعون نشست و برخاست می کرد و مردم به لباس او نیازی ندشتند بلکه نیازمند قسط و عدل او  بودند و...

متن روایت :

الکافی : حمید بن زیادٍ عن محمَّد بن عیسى عن العبَّاس بن هلالٍ الشَّامیِّ مولى أبی الحسن ع عنه قال : قلت له : جعلت فداک ما أعجب إلى النَّاس من یأکل الجشب ویلبس  الخشن ویتخشَّع فقال : أ ما علمت أنَّ یوسف ع نبیٌّ ابن نبیٍّ کان یلبس أقبیة الدِّیباج مزرورةً بالذَّهب و یجلس فی مجالس آل فرعون یحکم فلم یحتج النَّاس إلى لباسه وإنَّما احتاجوا إلى قسطه وإنَّما یحتاج من الإمام فی أنَّ إذا قال صدق وإذا وعد أنجز وإذا حکم عدل إنَّ اللَّه لا یحرِّم طعاماً ولا شراباً من حلالٍ وإنَّما حرَّم الحرام قلَّ أو کثر وقد قال اللَّه عزَّ وجلَّ قل من حرَّم زینة اللَّه الَّتی أخرج لعباده والطَّیِّبات من الرِّزق .

 آدرس :   الکافی : ج 6 ص 453 ح 5  .